Men kan de jongste tijd met stijgende regelmaat in kranten en tijdschriften lezen hoe rechters en openbare aanklagers in Oostenrijk Vrouwe Justitia behandelen, en dat is echt niet fraai. Een veelgebruikt woord, ook deze week in Die Zeit zowel als in enkele Oostenrijkse kranten, is “willekeur.” En er wordt vaak gezegd dat zodra het onderwerp ‘overheidscorruptie of -gesjoemel” opduikt, parallellen worden getrokken met exotische landen. Hoewel dit “politiek niet correct” is aldus Die Zeit, kan men niet anders dan het land als bananenrepubliek bestempelen.
Alle lagen van het justitieel apparaat zijn betroffen, van openbare aanklagers, via ministeriële kabinetten tot de gerechtshoven toe. En de lijst schandalen wordt elke dag langer.
Sinds een paar weken verschijnen in “Falter”, een zeer onafhankelijk en kritisch weekblad in de stijl van Le Canard Enchaîné maar dan zonder het gehalte satire, dossiers die door een anonieme informant in een papieren zak aan de redactie werd bezorgd. Het gaat vooral over hoe het gerecht omgaat met klachten tegen politici en dubieuze industriëlen, over de bewezen belangenvermenging tussen justitie en politiek.
Flagrante overtredingen worden weggewimpeld met uitspraken zoals: “de betrokkene was onwetend”, “er was geen voorbedachtheid”, “persoon X is slachtoffer van een hetze tegen hem.”
Voor een paar jaar was er de “BAWAG”-affaire, waar uiteindelijk één zondebok werd geofferd en voor de rest de betroffen bank op alle steun van de overheid mocht rekenen om niet ten onder te gaan. Alle anderen bleven in mindere of meerder mate buiten schot.
Er loopt nu de “BUWOG”-affaire, waar ex-minister van Financiën Grasser een private overnamekandidaat voor 60.000 woningen die eigendom waren van de staat, de juiste overnameprijs heeft ingefluisterd. Vanuit het Ministerie van Financiën dan nog. Miljoenen Euro’s consultancy honorarium vloeiden via via naar enkele offshore ondernemingen van vrienden van de minister.
Er loopt een zaak over steekgeld aan een half leger politiefunctionarissen die de transportsector in Oostenrijk duizenden Euro per maand/per man hebben gekost. Een aard van private wegentol werd door de overijverige ambtenaren geëist opdat ze bij wegcontroles en bevrachting bepaalde transportfirma’s zouden met rust laten.
Er is de affaire Natascha Kampusch, waar een ijverige onderzoeksrechter die ervan overtuigd is dat nog een tweede dader-ontvoerder in het spel was, systematisch wordt gediffameerd en gehinderd in zijn onderzoek.
Er was de zaak met de rechter die openlijk toegaf cash geld, reizen en een wapen te hebben aanvaard, en die gerechtelijk volledig buiten schot is gebleven.
Er wordt gejongleerd met verjaringstermijnen, gewerkt met gefingeerde ziektes, sabotage van onderzoekscommissies, verschuiven van personeel om strafonderzoek te vertragen, getuigen monddood gemaakt.
Het gaat over het vrijspreken van beklaagden in het ongeluk in de gletsjertunnel in Kaprun waarbij 115 mensen het leven hebben verloren en waar de Duitse Justitie zelf spreekt van een slordig, onvolledig en gemanipuleerd onderzoek door haar Oostenrijkse collega’s.
De politiek zwijgt, wat je eerder van Vrouwe Justitia zou verwachten. De vriendjespolitiek van de elite staat garant voor een “hermetisch gesloten systeem,” zo schrijft Johannes Voggenhuber, voormalig lid van het Europees Parlement voor de Groenen.
De politiek in Oostenrijk laat de staatsrechtelijke principes aan willekeur over, spijts een zware veroordeling in 2006 door de Europese Raad wegens gebrek aan onafhankelijkheid en verregaande politisering van Justitie. Het is Oostenrijk en de Oostenrijkers “Würst.” Binnenskamers pruttelt alles gewoon verder, een regelrechte aantijging van de democratische principes en de constitutioneel gegarandeerde onafhankelijkheid van het gerecht.
Oostenrijk staat bij het Hooggerechtshof van Straatsburg op nummer 1 op de lijst van Europese landen die zondigen tegen persvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Het overtreft hiermee zelfs de status van Rusland.
En niemand ligt er wakker van. De Oostenrijker jodelt dat alles met een kwinkslag weg, drinkt zijn wijn, eet zijn schnitzel en boert. Er groeien geen bananen in Oostenrijk. Anders had de Republiek al lang een nieuwe naam.
Roel Verschueren 