VRT-De Redactie – Opinie, 25/6/2012
Monsignor William J. Lynn, de voormalige rechterhand van kardinaal Anthony J. Bevilacqua, werd vrijdag 22 juni 2012 in Philadelphia schuldig bevonden aan het in gevaar brengen van kinderen en wordt zo officieel de eerste vertegenwoordiger van de Katholieke kerk in de Verenigde Staten die veroordeeld werd wegens het verzwijgen van seksueel misbruik door priesters waarvoor hij verantwoordelijk was. Hij riskeert 3,5 tot 7 jaar cel.
Het verdict wordt door zowel het Openbaar Ministerie als door de slachtofferorganisaties in de VS als een keerpunt beschouwd in de benadering van schandalen rond seksueel misbruik die de Katholieke Kerk sinds jaren belasten. Belgische slachtoffers voelen het precies zo aan.
Dit alles kadert binnen een jarenlange strijd voor gerechtigheid met als doel de kerkelijke oversten verantwoordelijk te stellen voor het verstoppen en verzwijgen van bewijsmateriaal en het stiekem en schaamteloos verplaatsen van pedofiele priesters naar parochies of instellingen die het verleden van de daders niet kennen. Waar ze echter onbezwaard kunnen hervallen in hun oude gewoontes en opnieuw een gevaar vormen voor kinderen waarmee ze in contact komen.
In een interview in De Morgen van 17/9/2011 kreeg ik de vraag:
“Maar wat als de kerk niet muteert? Wat als een jarenlange procesgang op niks uitdraait. Geen geld, geen excuses, geen eerherstel. Dan blijft misschien alleen het stigma over?”
Mijn antwoord daarop werd vrijdag bevestigd:
“Dan zal het niet aan de argumentatie liggen, noch aan de juridische onderbouw, noch aan een gebrek aan bewijsmateriaal. Maar er zal een uitspraak komen, in welk land dan ook, voor welk gerecht dan ook, die er geen twijfel zal laten over bestaan dat zowel de huidige paus als bepaalde bisschoppen in de wereld flagrante inbreuken hebben gepleegd tegen de fundamentele mensenrechten van tienduizenden slachtoffers.”
Geen genoegdoening, maar rechtvaardigheid
Dit gaat niet over genoegdoening, maar over ‘immanente rechtvaardigheid’. De rechtvaardigheid die door de gezagsdragers binnen de Belgische kerk en congregaties angstvallig wordt bestreden. Het aartsbisdom van Philadelphia betaalde sinds begin 2011 alleen al een slordige 11,6 miljoen US$ aan advocaten en intern onderzoek naar aanleiding van de gevallen van seksueel misbruik, los van wat ze aan slachtoffers betaalden. De kans is reëel dat het aartsbisdom alsnog in beroep gaat tegen de veroordeling.
Nicholas Cafardi, professor canoniek recht aan de universiteit van Duquesne, en dus collega van Rik Torfs, verklaarde dat na deze uitspraak noch bisschoppen noch andere hogere gezagsdragers binnen de Katholieke kerk zullen ontsnappen aan hun verantwoordelijkheid over wat fout liep rond dit soort misdrijven. “Priesters die kinderen seksueel misbruikten en hun oversten die erop toekeken zonder in te grijpen, zullen de juridische gevolgen van hun daden niet langer kunnen ontlopen.” Zo Cafardi.
Dit stelt de uitspraken van kerkjurist Rik Torfs van juni 2011 in een totaal ander daglicht: “Men probeert de kerk af te schilderen als een misdadige organisatie die alles heel mooi in kaart heeft gebracht, maar zelfs in Amerika zou dit waarschijnlijk niet lukken omdat het heel moeilijk is om het oorzakelijk verband vast te leggen tussen de houding van de kerkleiders hier en wat er allemaal concreet is gebeurd aan seksueel misbruik.” Torfs had een jaar geleden het onverkrampte inzicht moeten hebben dat zijn buitenlandse collega’s blijkbaar al langer siert. Met een hoge neus voor de camera, zonder enige voorkennis en inzage in de motivatie van de groepsvordering die door een groep Belgische slachtoffers werd ingeleid, poneerde hij: “… Ik hoop dat iedereen koelbloedig blijft en niet al te veel verwacht van iets dat nooit gezien is in Europa.” Nog niet, dus. Philadelphia zou zijn ongelijk kunnen bewijzen.
De Openbare Aanklager van Philadelphia, R. Seth Williams zei vrijdag dat deze uitspraak een duidelijk signaal geeft aan de hele wereld: “Deze monumentale rechtszaak zal de manier waarop instellingen zoals de kerk met dit misdrijf omspringen grondig revolutioneren.”
Het aartsbisdom verkondigde in een persbericht vrijdag: “De lessen die we het laatste jaar hebben getrokken hebben ervoor gezorgd dat we de veiligheid van onze mensen beter zullen beschermen.” En ze formuleerden een oprechte verontschuldiging tegenover de slachtoffers.
Primeur
Dat deze primeur ook belangrijk is voor lopende rechtszaken in België is duidelijk. De rechtbank van Philadelphia sprak zich uit over wat bij ons “schuldig verzuim” wordt genoemd. En dat is precies de inzet van zowel justitie als de groepsvordering ingesteld door de groep slachtoffers die de verantwoordelijken voor het verzwijgen, toedekken, en ontkennen van seksueel misbruik binnen de Belgische kerk en congregaties aanklagen.
Ondertussen is het maatschappelijk inzicht gelukkig dermate geëvolueerd dat iedereen de zekerheid wilt dat nergens, zelfs niet in een vergeten dorp, een dader van seksueel misbruik met minderjarigen nog actief is en rondhangt in de buurt van kinderen. En omdat de kerk blijkbaar niet in staat is geweest daarvoor te zorgen en daders uit gemak naar een nieuwe parochie of het buitenland verschoof, moet en zal een rechtbank ervoor zorgen dat diegenen die dit organiseerden hun straf niet ontlopen. De in Philadelphia veroordeelde Lynn verzweeg gegevens over en verplaatste 35 inmiddels gekende pedopriesters.
Vandaag is de eerste dag van de rest van het leven van slachtoffers van seksueel misbruik die vechten voor een zelfde rechtvaardige behandeling en erkenning als deze die vrijdag in Philadelphia werd gegeven. Ze blijven de Belgische bisschoppen en hoofden van de congregaties voor hun persoonlijke verantwoordelijkheid plaatsen en willen ze door de rechtbank laten veroordelen voor schuldig verzuim, schending van de mensenrechten, en het niet verlenen van hulp aan personen in gevaar. Omdat ook dit, of men het wilt of niet, voor velen deel uitmaakt van het moeilijke en lange proces naar erkenning en mogelijke afsluiting van het opgelopen trauma.
Stap voor stap. Ook als de handen soms jeuken.
Roel Verschueren 